"Trzy wymiary humoru w przekładzie audiowizualnym na podstawie amerykańskiego mockumentu Biuro"

Dynamiczny rozwój w dziedzinie przekładu audiowizualnego przyniósł ze sobą potrzebę prowadzenia badań naukowych dotyczących jego bardziej szczegółowych obszarów, wśród nich między innymi tłumaczenia humoru. Niniejsza praca obejmuje studium procesu powstawania żartów z trzech odmiennych perspektyw, mianowicie jako opartego na obecności elementów obciążonych kulturowo, wynikającego z aspektów charakterystycznych dla danego języka, jak również postrzeganego z punktu widzenia dziedziny, jaką jest pragmatyka. Dysertacja zawiera opis form przekładu audiowizualnego najczęściej stosowanych w polskiej kulturze, czyli tłumaczenia za pomocą napisów oraz w wersji lektorskiej. Obejmuje również temat ograniczeń wynikających z ich zastosowania, deskrypcję rodzajów produkcji audiowizualnych o charakterze komediowym oraz teorii humoru, a także wybranych klasyfikacji żartów. Poza charakterystyką trzech wspomnianych rodzajów humoru, niniejsza praca uwzględnia taksonomie strategii tłumaczeniowych, mających zastosowanie w przypadku przekładu jego poszczególnych typów, jak również przesłanki warunkujące ich zastosowanie. Podjęty zostaje także temat związku pomiędzy koncepcjami z dziedziny pragmatyki, takimi jak reguły konwersacyjne Grice’a czy teoria relewancji, a procesem zarówno powstawania, jak i tłumaczenia żartów. Celem ostatniego rozdziału jest wnikliwa analiza scen o charakterze komediowym pochodzących z wybranych odcinków amerykańskiego mockumentu "Biuro" z perspektywy trzech aspektów omówionych w części teoretycznej pracy. W przypadku żartów noszących znamiona obciążenia kulturowego jak również żartów językowych, anglojęzyczny scenariusz porównano z polskim tłumaczeniem serialu wykonanym za pomocą napisów, co zostało paralelnie powiązane z analizą metod tłumaczeniowych zastosowanych w tym procesie.A dynamic development in the field of Audiovisual Translation engendered the need of carrying out the research on its more specific aspects, such as the rendition of humour. The thesis examines the process of jokes formation from three different perspectives, namely as based upon the presence of culture-bound references, language-specific aspects as well as upon the pragmatic study. It incorporates a description of Audiovisual Translation modes prevalent in the Polish culture, namely subtitling and dubbing, as well as the constraints incident to their application. It encompasses the description of the types of audiovisual productions of a comic quality, the theories of humour and the selected classifications of jokes. Apart from the characteristic of the three types of humour, the taxonomies of translation procedures applicable in the case on rendering the particular types of humour, along with the conditions which determine their employment were delineated. The thesis covers the topic of a linkage between various pragmatic notions such as the maxims of conversation and Relevance Theory and the process of both creation and translation of humour. The purpose of the last chapter of the thesis is to scrutinise the scenes which were extracted from the selected episodes of the American mockumentary "The Office" which displayed a comic quality from the viewpoint of the three dimensions characterised in the theoretical part. In the case of culture-specific and linguistic jokes, the original script was compared with the Polish subtitled version which entailed the analysis of the translation methods which were applied